h. nazan ışık–

5 July 2012—

Museum of Modern Art (MoMA) 1 Haziran, Pazar günü yeni bir sergi açtı; “Alighiero Boetti: Game plan”.  1 Ekim’e kadar sürecek sergi genç yaşta ölen Italyan sanatcı Alighiero Boetti (1940-1994)’ nin çalışmalarını Amerika Birleşik Devletleri’ne getiren en geniş retrospectif.

© h. nazan ışık

Müzede üç ayrı yerde sergilenen retrospectifin altıncı kattaki girişindeki tanıtım.  Solda sanatçinın kendisinin iki ayrı  resmini biraraya getirerek yarattiği “Gemelli (Ikizler) “ fotomomtajı

Bazı sergiler vardır, bir kere gidersin, seversin yada sevmezsin ama sanatçının ne vermek istediğini alırsın.  Bu sergi öğle değil; eğer Alighiero Boetti’nin çalışmalarındaki aşamaları, sanatçının filozofisini, hatta, belki, o andaki psikolojik durumunu anlamak için kesinlikle birden fazla görülmesi gereken çok katmanlı bir sergi.

Başlarda “Alighiero Boetti “ diye imza atarken sonraları bunu “Alighiero e Boetti (Alighiero VE Boetti)” olarak değiştiren sanatçı , altıncı kat galeri duvarındaki  “Ben çizim yaparken çoğu kez iki elimle çizerim.  Normalde sağ elimi kullanırım.  Sol elimle çizdiğim zaman …o bir yerde,  kendimle konuşma , pozitifi ve negatifi, ego ve ikinci benliği, düzeni ve düzensizliği keşfedip onu kağıt üstüne montaj etmek. O, sanki, bir el Alighiero ve öbür el, Boetti” alıntısi ile Boetti’yi Boetti’nin ağzından  anlatıyor.

1940 Turin doğumlu sanatçı, sanat dünyasına 1960’ larda katılmış.  Önce, Turin’de dogan Arte Povera  hareketine katılan Boetti, gene galeri duvarındaki alıntıda yapı malzemelerinin Arte Povera hareketindeki öneminden bahseder.  Altıncı katın giriş galerisi sanatçının bu dönemde yarattığı eserleri sergiler:  Oluklu mukavvadan yapılan kule “Rotolo di cartone ondulato 2”,  üstüste konulan çimento borularından yığın “Catasta”, bir kutu içindeki ve senede bilinmeyen bir zamanda sadece 11 saniye yanan lamba “Lampada annuale”…..sadece bunlardan birkaçı.

Sonradan zaman, zamanın geçişi, tarih gibi konuları işler ve zamanın önemini  “ Tarih, zaman neden çok önemli biliyor musunuz? Çünkü, eğer duvara diyelimki ‘1970’ yazdınız, hiç önemli görünmez, ama 30 sene içinde…Zamanın bu güzelliği var: zaman geçtikce güzelliği artar” sözleri ile açıklar.

1969’un sonuna doğru mektup ve pullarla yarattığı calışması hakkında “ Çok insan kullandıkları pulların rengine,  dizaynına, yerleştirilmesine dikkat etmeden mektup yollarlar.  Cok insan sanat yaptıklarının farkında olmadan seyehatlarındaki yaşamı belgeseller” diyerek gene mektupların , zamanın önemini anlatır.

Boetti, 25 arkadaşına  uydurma adresle mektup yollamış, bunlar geri gelince tekrar aynı insanlara gene uydurma adreslerle geri yollamış mektupları, gene geri gelmişler.  Böylece posta sistemini yaratıcı bir ürün olarak kullanarak “Viaggi postali” calışmasını yaratmış

Tarihlerle, kelimelerle oynayan Boetti, kendi doğumunun 100 üncu yıldönümü ve tahmin ettiği ölüm tarihiyle iki eser yapmış. Biri pirinç üzerine gravür, öbürü kumaş üstüne nakış, el işi

“16 Dicembre 2040-11 Luglio 2023”.

Solda  ‘16 Aralık 2040’ kendi doğumunun yüzüncü yildönümü, sağda ’11 temmuz 2023’ öleceğini umduğu tarihi gösteren kumaş üstüne el işi  (1971)

Bu, yeni bir  çalışmaya yol açmış “Mappa (Harita)”.  Afganistan’a giden Boetti orada el işıni iyi bilen kadınlarla çalısarak  150-200 tane, ulkelerin kendi bayrakları ile temsil edildiği dünya haritası yaratmış.  Ilk önce denizin rengini belirtmeyi unuttuğu için haritanın üstünde calışan zanaatkarlar ellerinde ençok olan pembe rengi kullanmışlar deniz için.  Bunu seven Boetti aynı calışmaya devam edmiş ve böylece 150-200 harita yaratılmış

© h. nazan ışık

Serginin düzenleyicisi (Solda), Christian Rattemeyer ,The Harvey S. Shipley Miller Associate Curator of Drawings , ve (sağda) Glenn D. Lowry ,  Director of the Museum of Modern Art , basın önizlemede retrospectifteki haritalardan birinin önünde.

Sergi üç ayrı katta yer alıyor: Altıncı katta sanatçının çalışmaları daha kronolojik olarak sergilerken, ikinci kat daha çok son çalışmaları kilimleri ve haritaları ve bahçede ölümünden bir yıl önce yaptığı en son eseri olan kendi heykeli sergileniyor.

Ikinçi kattaki kilimler gene zanaatkarlar tarafından yapılmış ve tamamen matematiksel yaklaşımla dizayn edilmiş. Kilim boylamasına 10 ve yanlamasına 10, toplam 100 kareden ve her karede 100 modülden meydana gelmiş.  Ve her kare sadece 1 modülün rengini aksi renkle değiştirilerek açıktan koyuya gider, veya tam tersi.  Yani ilk kare beyaz ise ikinci kare 99 siyah, 1 beyaz, üçüncü kare  98 beyaz, 2 siyah, dördüncü kare 97 siyah ve 3 beyaz, ve benzeri,…Veya tam tersi.  Bunu “ Alternando da uno a cento e viceversa (Alternating One to One Hundred and Vice Versa) (1993) diye isimlendirmiş.

© h. nazan ışık

“Alternando da uno a cento e viceversa (Alternating One to One Hundred and Vice Versa)”. 1993.  Ikinci kattaki kilimler.

Sergiyi düzenleyen Christian Rattemeyer, bu kattaki ışıklandırmanın Ayasofya Camii’sinden yararlanıldığını ve ışıkların oturarak dua ediyor yüksekliğine göre düzenlendiğini belirtti.

Boetti’nin ölmeden önce yaptığı en son eser bahçede:  Dogal büyüktükteki kendi bronz heykeli.  Içinden ısıtılan heykelin kafası, Boetti’nin elindeki hortumdan gelen su ile bir buğu yaratır.  Eserin adı “Autoritratto (Self- Portrait)”  ve Christian Rattemeyer’in notuna göre  takma adı “Mi fume il mio cervello (My Brain is Smoking)”.

Sergi 1 Ekim’e kadar izlenebilir.

Photos © h. nazan ışık / NKENdiKEN

http://www.turkishny.com/h-nazan-ik/24-h-nazan-ik/94003-alighiero-boetti-resrospektif-game-plan-museum-of-modern-art-momada#.Ugg0cLzlWVw

© h. nazan ışık