h. nazan ışık —
6 Ocak 2013—
Hiç Up Serisi’ni seyrettiniz mi? Seven Up, 7 Plus Seven, 21 Up, 28 Up, 35 Up, 42 Up, 49 Up ve şimdi 56 Up?
Sizden bir ricam var; 7 yaşında iken bir belgeselde yer almak için seçildiğinizi ve hayat, aile, evlilik, fakirlik, zenginlik, ırkcılık hakkındaki soruların yanı sıra büyüyünce ne olmak istediğiniz, hangi üniversiteye gitmek istediğiniz soruları sorulduğunu hayal edin. Ve bunun her 7 senede bir tekrarlandığını ve gerçek hayattaki yerinizin belgesellendiğini düşünün. Kaç tanemiz bugün olmayı umduğumuz yerdeyiz? Sonucu etkileyen sebebleri ne?
First Run Features 56 Up’ın posteri
Up Serisi, 1964’de “Seven Up” ile başlayan, Ingiltere’de çeşitli sosyal ve ekonomik sınıflardan seçilen 7 yaşındaki 14 çocuğun yaşam hakkındaki düşüncelerini, beklentilerini, amaçlarını, ve hayatlarını her 7 senede bir buluşarak inceleyen belgeseller dizisi. O zaman 7 yaşındaki çocuklar bugün 56 yaşındalar ve son belgeselin adı “56 Up”.
Seri, çocukların geleceğine parçaları oldukları sosyal sınıfın ne kadar etkili olduğu varsayımı ile başlanmıştı.
Gurupta yer alan Andrew, Charles ve John üst sınıfın gittiği zengin özel okuldan seçilmişlerdi. 7 yaşında iken bile Andrew ve John fikirlerini açıklamakta hiç zorluk çekmeyen, konuşmayı seven, kelime hazneleri geniş iki çocuktu. Okulların paralı olup olmaması sorusunu John “paralı olmalı, o zaman çok kalabalık olmaz” diye cevaplamıştı. Andrew ve Charles o’na katılmışlardı. Ne olmak istiyorsun, hangi üniversiteye gideceksin sorusuna Andrew ve John “ Cambridge”, Charles “ Oxford” cevabını vermişti. Andrew Cambridge’e, John Oxford’a gitti ve ikiside avukat olarak rahat bir yaşam sürdürmekteler . 21 Up’dan sonra seriye katılmamaya karar veren Charles, lisansüstü için Oxfard’a gitti ve kendisi belgesel film yapımcısı oldu.
Öte yanda yardımseverler yatılı okulunda okuyan Paul’a hangi üniversiteye gideceksin sorusu sorulunca “Üniversite ne demek?” cevabını vermişti. Sonra babası ve üvey annnesiyle Avusturalya’ya taşınan, tuğla/duvarcı, fabrika işçisi olarak çalışan Paul, şimdi karısı, çocukları ve torunlarıyla hayatını devam ettirmektedir.
Küçük bir çiftlikte büyüyen ve hemen hemen 6.5 kilometrelik mesafedeki bir odalı okulda okuyan Nick, daha sonra Oxford’a gitti ve nükleer fizikçi oldu. Ikinci karısı ile Amerika’da yaşayan Nick, üniversitede profesör olarak çalışıyor.
Grubun diğer üyeleri arasında bazılarının daha problemli, bazıların daha kolay hayatları oldu. Orta sınıftan gelen Neil okulu bırakmış, evsiz olarak yaşamış, ruh sağlığından sorunu olmuştu. Serinin bir bölümünde “Temel eğitim insanı hayata hazırlayamaz, ancak hayat hazirlar insanı hayata” deyen Neil, şimdi 56 Up bölümünde kendisini toparlamış, yerel politikacı olarak gelir karşımıza.
Neil’e duygusal yardımda bulunan Bruce, Oxford’ı bitirdi, seyehat etti, geç yaşta evlendi, iki oğlu oldu. Şimdi matematik ögretmekte.
Granada Televizyonu için yapılan ve Paul Almond tarafından yönetilen “Seven Up” bölümünde araştırmacı olan, Cambridge Üniversite’sinde hukuk ve tarih çalışmış yönetmen Michael Apted (Coal Miner’s Daughter, Gorky Park, Gorillas in the Mist, The World is Not Enough, yaptığı filmlere sadece bir kaç örnek) ilk bölümden sonraki bütün Up Serisi’ ni yönetti.
First Run Features 56 Up’ın yönetmeni Michael Apted.
56 Up’ta yenilik, Peter’in dönüşu oldu. Orta sınıf’ta gelen Peter 7 yaşında iken astronot olmayı arzuluyordu, ama öğretmen oldu, 28 Up’tan sonra seriden ayrıldı. Öğretmenliği bırakıp hukuk çalışan ve şimdi The Good Intentions isimli müzik grubunda calışan Peter seriye geri geldi. Nedeni sorulunca evli, iki çocuk sahibi Peter “The Good Intentions’ı tanıtmak için” cevabını verdi.
Seride 10 erkek çocuğun yanısira 4 tanede kız vardı: zengin aileden gelen Suzy bir avukatla evlendi ve üç çocuğu ile hayatından mutlu görünüyor. Çalışan sınıftan gelen ve 7 yaşındayken aynı okula giden Jackie, Sue ve Lynn’in hayatları biraz zorluklarla dolu olarak geçmekte.
Posterde görülen Tony, serinin en hareketli elemanı. 7 yaşında iken de oraya buraya tırmanan ve o zamanki kız arkadaşının “maymun” diye isimlendirdiği, konuşmaktan hiç çekinmeyen, hislerini rahatca açıklayan Tony, hep jokey olmak istediğinı söylemişti. “Eğer o çalışmazsa başka ne olmak istersin” sorusuna “herhalde taksi şoförü” cevabını vermişti. Bir süre jokey odu, sonra taksi şoförlüğünde karar kıldı. 28 yaşında kendi taksisi vardı bile, Ispanya’daki yazlık evi dahil bugün iki evi var ve eşi, çocukları ve torunları ile hayatından mutlu olduğunu söyler.
Geleceklerini umutla tahmin etmeye calısan 7 yaşındaki çocukların hayatlarını inceleyen, “Seven Up” siyah-beyaz ve sadece 39 dakika. Seriye seçilen/ katılan çocukları tek tek tanıtarak başlayan film sonunda bütün çocukları biraraya getiren bir çocuk bahçesinde oynarlarken biter. Bütün bölümlerden parçalar alarak şimdi 56 yaşında olan katılımcıları bize yeniden hatırlatan ve bugünkü hayatlarını getiren 56 Up renkli, 144 dakika ve gene ilk filmin kapanış sahnesi çoçuk bahcesiyle biter.
Film, sadece Ingiltere’de sınıf farkını, değişen ekonomiyi, seride yer alan çocuklarin neredeyse 50 yıllık hayatını takip etmenin ötesinde bize, seyircilere kendi hayatlarına bakıp bilançosunu yapmayı da hatırlatır.
56 Up
Yönetmen: Michael Apted,
Yapımcılar: Michael Apted ve Claire Lewis,
Görüntü yönetmeni: George Jesse Turner,
Kurgu: Kim Horton,
Müzik: Andrew Gillooley, Rik Curtis ve Stuart Bedford.
First Run Features release
2 saat 24 dakika
IFC Center, 323 Avenue of the Americas (ve 3rd Street)
© h. nazan ışık
© NKENdiKEN.com
http://www.turkishny.com/h-nazan-ik/24-h-nazan-ik/110669-7-up-ile-baslayan-up-serisi-56-up-a-ulasti#.UgYoRlPlWUw